پنداک (Pandoc) چیست؟
پنداک یک کتابخانه نوشتهشده با زبان Haskell برای تبدیل فرمتهای نشانهگذاری (Markup) به یکدیگر است. همچنین یک ابزار خط فرمان دارد که از همین کتابخانه استفاده میکند.
با استفاده از پانداک میتوانید بین انواع مختلفی از فرمتهای نشانهگذاری و پردازش متن تبدیل انجام دهید؛ از جمله انواع مختلف مارکدون، HTML، LaTeX و فایلهای Word (docx). برای دیدن فهرست کامل فرمتهای ورودی و خروجی، میتوانید به وبسایت پانداک مراجعه کنید.
همچنین یک نسخه گسترشیافته از مارکدون وجود دارد که توسط پنداک ارائه شده است. این نسخه شامل قابلیتهایی مانند جدولها، لیستهای تعریفی، بلوکهای متادیتا، پانویسها، ارجاعات، فرمولهای ریاضی و بسیاری امکانات دیگر است. البته این ویژگیها موضوع اصلی این بخش نیستند و تنها بهعنوان یک نکته به آنها اشاره میکنیم.
چرا پنداک؟
برای تبدیل فایلهای مارکدون به فرمتهای دیگر، به یک ابزار نیاز است. ابزاری که در این فصل از آن استفاده خواهیم کرد پنداک است. پنداک از مارکدون پایه و همچنین چندین نسخه گسترشیافته پشتیبانی میکند. علاوه بر این، امکان تعریف قالبها (Templates) و استایلها (Stylesheets) را فراهم میکند تا خروجی فایلها را مطابق نیاز خود شخصیسازی کنید:
پنداک تنها برای تبدیل مارکدون به فرمتهای خروجی مختلف نیست؛ بلکه میتواند بین انواع فرمتهای متفاوت ورودی و خروجی تبدیل انجام دهد. با این حال، در این کتاب تنها به تبدیل مارکدون به فرمتهای دیگر میپردازیم.
از آنجا که مارکدون فقط یک زبان برای ایجاد ساختار در متن است، به ابزار خاصی وابسته نیست. بنابراین میتوان از هر نرمافزار یا ویرایشگری که آن را پشتیبانی میکند برای پردازش اسناد استفاده کرد. اگر ویرایشگر شما امکان خروجی گرفتن در فرمتها و استایلهای مختلف را داشته باشد، این سادهترین روش برای خروجی گرفتن از متون مارکدون خواهد بود.
اما با استفاده از پنداک، کنترل و انعطاف بسیار بیشتری روی نحوه پردازش اسناد خواهید داشت. پنداک بهمراتب قدرتمندتر و همهکارهتر از هر ویرایشگر دیگری است که مارکدون را پشتیبانی میکند.
وقتی کار نوشتن جدیتر میشود و میخواهید بر شکل و ظاهر نهایی اسناد کنترل کامل داشته باشید، به توانمندیهای پنداک نیاز است. البته یادگیری آن میتواند کمی دشوار باشد، اما اگر ابتدا با مثالها و موارد ساده شروع شود، بهتدریج با این ابزار آشنا خواهید شد و پایهای محکم برای استفاده از ویژگیهای پیشرفتهتر خواهید داشت.
پیش از نصب و کار با پنداک، لازم است با اصول اولیه خط فرمان آشنا شویم؛ زیرا بسیاری از مراحل نصب و قابلیتهای پنداک از طریق خط فرمان اجرا میشوند. در ادامه به این موضوع خواهیم پرداخت.